Jak rozpoznać zespół Cushinga?
Zespół Cushinga należy do endokrynopatii, tj. schorzeń układu wewnątrzwydzielniczego. W przypadłości tej istota problemu leży w niewielkich gruczołach, znajdujących się w bliskim sąsiedztwie nerek – nadnerczach. Gruczoły te w warunkach prawidłowych wytwarzają kilka rodzajów hormonów. U chorych z zespołem Cushinga jedna grupa hormonów - glikokortykosteroidy - produkowana jest w nadmiarze. Dominującym przedstawicielem glikokortykosteroidów w organizmie człowieka jest kortyzol, a stan jego podwyższonego poziomu określamy jako hiperkortyzolemię.
Objawy
Najbardziej charakterystycznymi objawami zespołu Chushinga są:
- osłabienie mięśni;
- ograniczona tolerancja wysiłku fizycznego;
- otyłość centralna z typową lokalizacją tkanki tłuszczowej na karku (tzw. bawoli kark), a przy tym szczupłymi kończynami;
- zaokrąglona twarz (zwaną również twarzą księżycowatą);
- liczne czerwone lub czerwonosine, szerokie rozstępy na skórze brzucha, ud, pośladków;
- łatwo powstające wybroczyny, siniaki;
- depresja, lęk;
- tendencja do złamań osteoporotycznych;
- objawy wskazujące na chorobę wrzodową żołądka lub dwunastnicy;
- współistniejące, lekooporne nadciśnienie tętnicze oraz cukrzyca;
- skłonność do zakażeń (zwłaszcza patogenami nie wywołującymi zakażeń u osób z prawidłowym systemem odpornościowym);
- zaburzenia potencji, obniżenie libido;
- zaburzenia cyklu miesiączkowego;
- hirsutyzm u kobiet (nadmierne owłosienie typu męskiego - na twarzy, klatce piersiowej etc.);
- oporny na standardowe leczenie trądzik skórny.
W przypadku pojawienia się objawów wskazujących na zespół Cushinga, należy zgłosić się bezzwłocznie do lekarza, który - po zebraniu dokładnego wywiadu - podejmie decyzję o skierowaniu pacjenta do endokrynologa.
Diagnostyka
W postawieniu rozpoznania pomocne są wyniki badań laboratoryjnych, dotyczących głównie poziomu kortyzolu w organizmie. Oprócz typowych odchyleń w badaniach hormonalnych, do najczęściej stwierdzanych nieprawidłowości zaliczamy:
- hipokalemię (obniżone stężenie potasu w surowicy),
- hiperglikemię (podwyższone stężenie glukozy),
- zwiększone stężenie cholesterolu całkowitego, cholesterolu LDL, triglicerydów oraz obniżone stężenie cholesterolu HDL.
W celu dokonania oceny nadnerczy najczęściej wykorzystywane są tomografia komputerowa oraz rezonans magnetyczny. Zazwyczaj zmiany w nadnerczach opisywane są jako autonomiczny guz nadnerczy, rozrost makroguzkowy lub mikroguzkowy.
Leczenie
Leczenie Zespołu Cushinga należy podzielić na dwie składowe: leczenie przyczynowe oraz leczenie objawowe. Drugie z wymienionych opiera się na terapii powikłań i objawów Zespołu Cushinga tj. nadciśnienia tętniczego, cukrzycy, osteoporozy czy też czasami występujących zaburzeń psychicznych.
Leczenie przyczynowe polega na rozwiązaniu istoty problemu. Metodą z wyboru, w przypadku rozpoznaniu autonomicznego guza nadnerczy, jest jego operacyjne usunięcie. Natomiast gdy na podstawie badań obrazowych postawiono rozpoznanie rozrostu makro- lub mikroguzkowego, zaleca się usunięcie obu nadnerczy. Wiąże się to z koniecznością stosowania stałej substytucji hormonów nadnerczy.