Jak interpretować wyniki podstawowych badań laboratoryjnych?
Wyniki badań powinny być interpretowane przez specjalistów. Jednak wykonując badanie zawsze warto wiedzieć, dlaczego je robimy i co oznacza wynik, który otrzymaliśmy.
Morfologia krwi
Morfologia krwi informuje o rodzaju i ilości krwinek, przede wszystkim erytrocytów, leukocytów i trombocytów.
1. Krwinki czerwone (erytrocyty)
Czerwone krwinki mają za zadanie transport tlenu z płuc do wszystkich narządów ludzkiego organizmu. Po dostarczeniu tlenu do tkanek, erytrocyty pobierają z nich dwutlenek węgla i przenoszą go z powrotem do płuc, gdzie jest wydychany. Norma czerwonych krwinek u kobiet wynosi około 4,5 mln na milimetr sześcienny, natomiast u mężczyzn około 5 mln na milimetr sześcienny.
Zmniejszenie ilości krwinek czerwonych nazywamy anemią. Wzrost ilości erytrocytów powyżej normy to policytemia. Zarówno niedobór, jak i nadmiar niosą konsekwencję dla organizmu w postaci niedotlenienia narządów. Ponadto, policytemia może skutkować łączeniem się czerwonych krwinek w konglomeraty, które mogą spowodować zamknięcie światła naczynia.
2. Białe krwinki (leukocyty)
Leukocyty chronią organizm przed infekcją - niszczą atakujące nas drobnoustroje. Są większe niż krwinki czerwone, ale jest ich znacznie mniej - liczebność waha się od 4 do 10 tysięcy na milimetr sześcienny. Podczas infekcji ich liczba znacznie wzrasta, co jest wykorzystywane w diagnozowaniu chorób, zwłaszcza gdy pacjent nie skarży się na żadne konkretne objawy.
3. Płytki krwi (trombocyty)
Trombocyty są najmniejszymi komórkami krwi, jednak niezwykle ważnymi - biorą bowiem udział w procesach krzepnięcia krwi. Gdy się zranimy, płytki napływają do miejsca powstania rany, łączą się ze sobą i pomagają w zatrzymaniu krwawienia. Jeżeli jednak ilość trombocytów jest zbyt niska, krwawienie jest trudne do powstrzymania. Natomiast w sytuacji występowania zbyt wielu płytek krwi, łączą się one ze sobą i zamykają światło naczynia. Prawidłowa ilość tych komórek powinna wynosić 150-400 tys. komórek w milimetrze szcześciennym.
Badania moczu
Badanie moczu jest szybkie i tanie, a jednocześnie dostarcza wielu ważnych informacji o funkcjonowaniu naszego organizmu - produkujące mocz nerki usuwają przy jego pomocy produkty przemiany materii, płyny i minerały. W trakcie tego badania można wykonać ponad sto testów, jednakże jest kilka podstwowych cech i składników moczu, które mogą świadczyć o problemach zdrowotnych.
1. Kolor moczu
Kolor moczu zależy od diety, ilości przyjmowanych płynów, zażywanych leków oraz chorób, jakimi jest obarczony pacjent. Ciemny mocz świadczy o dużym zagęszczeniu, co oznacza, że przyjmujemy za mało płynów. Z kolei przyjmowanie witamin z grupy B sprawia, że mocz jest jaśniejszy. Natomiast niektóre leki, jeżyny, buraki, rabarbar i krew zmieniają kolor moczu na czerwono-brązowy.
2. Klarowność
Prawidłowy mocz jest przejrzysty, natomiast na wzrost jego mętności mogą wpływać obecne w nim bakterie, krew, sperma, kryształy i dużo nabłonków.
3. Zapach
Mocz nie powinien mieć intensywnego zapachu. Tę jego właściwość mogą zmieniać niektóre choroby, na przykład bakteria Escherichia coli, powodująca powstawanie nieprzyjemnego zapachu. Natomiast cukrzyca i głód zmieniają zapach uryny na słodki, owocowy.
4. Ciężar właściwy
Określa funkcjonowanie nerek. Gdy dostarczamy organizmowi dużej ilości płynów, mocz zawiera dużo wody, co sprawia, że jego ciężar właściwy jest niski. Natomiast w przypadku przyjmowania małej ilości płynów, nerki wydalają niewiele wody z organizmu, a ciężar właściwy moczu jest wysoki.
5. pH moczu
Odczyn mówi nam, jak bardzo kwaśny albo zasadowy jest mocz. Mocz o pH równym 4 jest bardzo kwaśny, o pH wynoszącym 7 obojętny, a o pH równym 9 - mocno zasadowy. Czasem wskaźnik ten jest zaburzony przez przyjmowane leki. Natomiast niekiedy lekarze zalecają utrzymywanie pH kwaśnego bądź zasadowego, aby zapobiec powstawaniu kamieni nerkowych. Należy przy tym pamiętać, że zasadowe pH sprzyja infekcjom układu moczowego.
6. Białko
Białka w prawidłowym moczu nie występują. Natomiast ich przenikanie do uryny mogą powodować gorączka, aktywność fizyczna, ciąża i niektóre choroby (przede wszystkich choroby nerek).
7. Glukoza
W prawidłowym moczu element ten nie występuje wcale lub pojawia się w niewielkim stężeniu. Gdy poziom glukozy jest wysoki, może to świadczyć o cukrzycy bądź o uszkodzeniu lub postępującej niewydolności nerek.
8. Azotyny
Bakterie powodujące infekcję układu moczowego zamieniają, poprzez enzymy, azotany zawarte w moczu w azotyny. W związku z tym obecność tych drugich jest równoznaczna z zainfekowaniem rzeczongo układu wydalniczego.
9. Białe krwinki
Leukocyty wykryte w moczu mogą świadczyć o infekcji układu moczowego.
10. Ketony
Podczas intensywnego wysiłku fizycznego lub gorączki tkanka tłuszczowa metabolizowana jest do ketonów, które usuwane są z organizmu poprzez mocz. Duże stężenia ketonów mogą świadczyć o kwasicy ketonowej, choć powodowane są również głodówką, biegunką i powtarzającymi się wymiotami.
