Co może świadczyć o niedoczynności tarczycy?
Niedoczynność tarczycy jest schorzeniem endokrynologicznym, którego istotą jest niedobór hormonów tarczycy ( tj. tyroksyny oraz trójjodotyroniny). Choć najczęściej niedoczynność tarczycy wynika z choroby tego narządu, warto pamiętać, że produkcja i wydzielanie hormonów tarczycy jest zależna od hormonów podwzgórza i przysadki.
Są to odpowiednio tyreoliberyna (TRH) oraz tyreotropina (TSH). TRH produkowana przez podwzgórze stymuluje uwalnianie TSH, a ta ostatnia pobudza wydzielanie hormonów tarczycy. Jest to istotne, bowiem zarówno choroby podwzgórza jak i przysadki mogą prowadzić do wtórnej niedoczynności tarczycy (mimo, że stan samego narządu pozostaje prawidłowy). Nasilenie objawów niedoboru hormonów tarczycy, obecność objawów towarzyszących oraz nieprawidłowości w badaniach laboratoryjnych pozwalają zwykle na zróżnicowanie tych stanów.
Przyczyny
Wśród przyczyn pierwotnej niedoczynności tarczycy wyróżnia się wrodzoną niedoczynność tarczycy oraz nabytą niedoczynność tarczycy. Nabyta niedoczynność tarczycy występuje częściej i u jej podłoża leżą różne przyczyny. Najważniejsze z nich przedstawiono poniżej.
1. Przyczyny autoimmunologiczne. Najczęściej jest to choroba Hashimoto (przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy), w której dochodzi do stopniowego rozwoju niedoczynności tarczycy.
2. Przyczyny zapalne. Niektórym zapaleniom tarczycy towarzyszy jedynie przejściowa niedoczynność tego narządu (są to poporodowe zapalenie tarczycy oraz podostre zapalenie tarczycy), podczas gdy inne wiążą się z postępującą utratą funkcji tarczycy (choroba Riedla). W przypadku bakteryjnego zapalenia tarczycy, choć występuje ból i gorączka, nie dochodzi zwykle do niedoczynności narządu.
3. Przyczyny jatrogenne (będące objawem niepożądanym innych metod leczenia). Należą tutaj m.in. działania niepożądane leków (np. związków litu, amiodaronu, fenytoiny, czy leków tyreostatycznych stosowanych w przebiegu nadczynności tarczycy), uboczne efekty stosowania jodu promieniotwórczego w leczeniu chorób tarczycy, czy stan po całkowitym usunięciu tarczycy (np. z przyczyn nowotworowych).
4. Niedobór jodu (ten pierwiastek jest niezbędny do syntezy hormonów tarczycy).
Objawy
Objawy niedoczynności tarczycy zależą między innymi od wieku, obecności chorób towarzyszących oraz stopnia niedoboru hormonów tarczycy. W przypadku gdy objawy mają niewielkie nasilenie, a w badaniach laboratoryjnych poziomy hormonów tarczycy znajdują się jeszcze w normie, mówi się o subklinicznej niedoczynności tarczycy. Objawy najczęściej nie mają typowego charakteru. Jedynym objawem subklinicznej niedoczynności tarczycy mogą być przykładowo stany obniżonego nastroju czy przewlekłe zmęczenie.
W przypadku, gdy niedobór hormonów tarczycy jest bardziej nasilony rozwija się jawna niedoczynność tarczycy. Objawy mogą wówczas dotyczyć bardzo wielu narządów. Do najczęściej występujących należą: przyrost masy ciała (czasem mimo zmniejszonego apetytu); ciągłe subiektywne odczucie chłodu; sucha skóra i wypadające włosy; bóle stawowo-mięśniowe; zaparcia; zaburzenia miesiączkowania u kobiet; zaburzenia potencji u mężczyzn oraz niepłodność.
Niedobór hormonów tarczycy wpływa także na funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego, czego rezultatem jest obniżony nastrój i zaburzenia koncentracji. Wpływ na układ sercowo-naczyniowy objawia się zwolnieniem czynności serca oraz niskim ciśnieniem tętniczym. W skrajnych przypadkach (zwłaszcza u osób starszych) niedoczynność tarczycy może przypominać otępienie.
W przypadku wystąpienia powyższych objawów należy zgłosić się do lekarza. Leczeniem niedoczynności tarczycy zajmują się m.in. lekarze medycyny rodzinnej, chorób wewnętrznych oraz endokrynologii.
