Wyszukaj lekarza

z bazy ponad 100 tys. specjalistów

Jak dbać o aparat mowy - porady dla osób pracujących głosem

Kategoria | Zdrowie
Jak dbać o aparat mowy - porady dla osób pracujących głosem

Jak dbać o głos? Kilka praktycznych wskazówek.

Mowa artykułowana jest cechą, która odróżnia ludzi od zwierząt. Głos ludzki jest jednym z najważniejszych środków przekazywania komunikatów; może też w pewnym ujęciu być traktowany jako instrument muzyczny lub służyć do przekazywania emocji. Dla śpiewaków, aktorów, spikerów, ale również nauczycieli czy wykładowców głos stanowi podstawowe narzędzie pracy. 

Krótko o aparacie głosowym

Nasz aparat głosowy składa się z części motorycznej i części fonacyjnej. Część motoryczna to drogi oddechowe, klatka piersiowa i mięśnie oddechowe, wśród których najważniejszą funkcję pełni przepona. Jest to główny mięsień wdechowy, który oddziela jednocześnie klatkę piersiową od jamy brzusznej. Za wydawanie dźwięku, czyli fonację, odpowiada krtań, w której znajdują się struny głosowe

Prawidłowy głęboki oddech

Sposób, w jaki większość z nas oddycha w dorosłym życiu, jest nieprawidłowy z punktu widzenia higieny głosu. Wciąganie brzucha i unoszenie ramion podczas wdechu powoduje nabieranie powietrza głównie do szczytowych części płuc. Sprzyja to nadmiernemu wysiłkowi głosowemu przy wydechu, gdy próbujemy wydać z siebie mocny i pewny głos, ale z powodu zbyt małej objętości wydychanego powietrza forsujemy krtań i gardło. Aby temu zapobiec, można stosować różne ćwiczenia oddechowe, wyrabiające nawyk dwustopniowego oddechu (tak, aby w pozycji leżącej podczas wdechu najpierw unosił się lekko do góry brzuch, a potem rozszerzały się dolne żebra). 

Czego unikać?

Wiele z naszych nawyków czy właściwości naszego otoczenia nie sprzyja właściwej higienie głosu. Warto wiedzieć których z nich unikać, gdy jest to możliwe. Czynniki niekorzystnie wpływające na głos to:

  • gwałtowne zmiany temperatury i wilgotności otoczenia (np. w sezonie jesienno-zimowym);
  • zbyt suche powietrze w mieszkaniu lub klimatyzacja;
  • nadmierne forsowanie głosu: krzyczenie, szeptanie, mówienie na nieodpowiedniej dla siebie wysokości dźwięku itp. (taka sytuacja zdarza się szczególnie często nauczycielom, gdy próbują "przekrzyczeć" dużą grupę uczniów), kaszel, odchrząkiwanie;
  • używanie głosu na dworze, zwłaszcza w czasie niekorzystnych warunków atmosferycznych (niska temperatura, mróz, wiatr, deszcz);
  • jedzenie mocno przyprawionych potraw, słodyczy (np. czekolady), picie zbyt gorących lub zbyt zimnych napojów, dużych ilości kawy lub herbaty;
  • wszelkie używki: palenie papierosów, picie alkoholu, zażywanie narkotyków;
  • mówienie lub śpiewanie w czasie infekcji dróg oddechowych lub zaostrzenia stanów przewlekłych wpływających na śluzówkę gardła, takich jak przewlekłe zapalenie zatok przynosowych lub refluks żołądkowo-przełykowy;
  • nieprawidłowa postawa ciała;
  • przeciągi;
  • nadmierne używanie głosu w trakcie menstruacji u kobiet;
  • zmęczenie, niewyspanie;
  • stres, silne emocje;
  • brak rozgrzewki przed używaniem głosu. 

Co robić?

Aby zmniejszyć ryzyko pojawienia się problemów z głosem, należy stosować się do kilku prostych zasad, wymienionych poniżej.

  1. Pijmy dużo wody; najlepiej wypijać około 1,5 litra niegazowanej wody mineralnej dziennie. Jeśli z jakichś przyczyn jest to dla nas trudne, możemy wypijać szklankę wody przed snem lub zaraz po przebudzeniu, a także przed każdym posiłkiem. Ważne jest, by woda nie była zbyt zimna.
  2. Zadbajmy o odpowiednie nawilżanie pomieszczeń, w których mieszkamy lub pracujemy; pomocne jest chociażby powieszenie wilgotnych szmatek lub zbiornika z wodą na kaloryferze. Często wietrzmy pomieszczenia, ale unikajmy ich wychłodzenia lub przegrzania.
  3. Jedzmy posiłki oraz pijmy płyny o odpowiedniej temperaturze – nie mogą być ani za gorące, ani za zimne.
  4. Jeśli to możliwe, unikajmy napojów alkoholowych, kofeinowych oraz z dużą zawartością cukru, a także ostrych przypraw. Bezpośrednio przed pracą głosem nie jedzmy orzechów, czekolady, ziaren słonecznika – powodują chrypkę.
  5. Unikajmy krzyczenia, chrząkania, szeptu.
  6. Zawsze starajmy się znaleźć chwilę czasu na uspokojenie emocji oraz rozgrzanie głosu przed pracą.
  7. Nie mówmy podczas intensywnego treningu (np. biegania).
  8. Unikajmy oddychania ustami. Jeżeli nasz nos z jakiegoś powodu (np. nieżyt) jest niedrożny, dbajmy o odpowiednie nawilżenie błony śluzowej (pijmy więcej płynów niż zazwyczaj, kupmy tabletki do ssania, pomocne jest również rozgryzienie kapsułki witaminy A+E).
  9. Popijajmy siemię lniane – działa nawilżająco i osłonowo na błonę śluzową gardła.
  10. Zadbajmy o czas na odpowiednio długi sen i odpoczynek, a także zdrową aktywność fizyczną.

Pamiętajmy także, że przedłużająca lub pojawiająca się nagle chrypka może być sygnałem różnych chorób (niekoniecznie związanych z krtanią) i powinna skłaniać do zgłoszenia się do lekarza foniatry lub lekarza rodzinnego.

KCP.PL
zobacz inne artykuły

Na naszym forum

Podyskutuj na forum o tym artykule

Komentarze

Wyszukaj swojego lekarza