Cukrzyca – późne powikłania

Cukrzyca (łac. diabetes mellitus) należy do zaburzeń metabolicznych, a jej istotą jest przewlekle podwyższony poziom cukru prostego (glukozy) we krwi. Długotrwała, nieprawidłowo leczona lub nie w pełni kontrolowana choroba, wiąże się z ryzykiem wystąpienia groźnych dla życia i zdrowia powikłań.

Do przewlekłych powikłań cukrzycy zalicza się głównie:

• powikłania oczne,
• powikłania nerkowe (nefropatia cukrzycowa),
• uszkodzenie układu nerwowego (neuropatia cukrzycowa),
• zespół stopy cukrzycowej,
• powikłania dotyczące układu sercowo-naczyniowego.

Zapobieganie wyżej wymienionym polega przede wszystkim osiągnięciu i utrzymywaniu, ustalonych z lekarzem diabetologiem kryteriów wyrównania cukrzycy. Prawidłowe stężenia glukozy we krwi uzyskuje się dzięki zmianom stylu życia pacjenta oraz odpowiednio dobranej farmakoterapii. Ocena wyrównania sprowadza się najczęściej do licznych pomiarów stężenia glukozy w ciągu dnia oraz pomiaru stężenia hemoglobiny glikowanej we krwi. W ocenie długotrwałej cukrzycy, szczególnie użyteczny jest ten drugi wskaźnik, ze względu na fakt iż odwzorowuje stężenie glukozy we krwi w czasie ostatnich 3 miesięcy.

Istotne z punktu widzenia przewlekłych powikłań cukrzycy jest zachowanie prawidłowej masy ciała, zaprzestanie palenia tytoniu oraz leczenie schorzeń często towarzyszących cukrzycy tj. nadciśnienia tętniczego i nieprawidłowego stężenia tłuszczów we krwi.

Wczesnego wykrycie

Celem wczesnego wykrycia powikłań ocznych zalecane jest pierwsze badanie okulistyczne w ciągu 5 lat od momentu rozpoznania cukrzycy typu 1 oraz niezwłocznie po rozpoznaniu cukrzycy typu 2. Badania kontrolne należy wykonywać zgodnie z zaleceniami lekarza diabetologa prowadzącego oraz lekarza okulisty.

Objawy

Objawy uszkodzenia układu nerwowego to najczęściej przewlekłe bóle, nasilające się w nocy, bez związku z urazem czy wysiłkiem fizycznym. Towarzyszyć temu mogą bolesne kurcze mięśni oraz zaburzenia czucia skórnego. W przypadku pojawienia się tych objawów, pacjent powinien zasięgnąć konsultacji lekarza prowadzącego lub neurologa.

Zapobieganie zespołowi stopy cukrzycowej wiąże się z badaniem stóp przez lekarza przy każdej wizycie oraz czynnościami wykonywanymi przez pacjenta tj.

• regularne, samodzielne oglądanie stóp;
• regularne mycie stóp, z dokładnym osuszeniem (pamiętać o okolicy między palcami);
• unikanie noszenia butów bez skarpet, zakładanie skarpet szwami na zewnątrz, codzienna zmiana skarpet;
• prawidłowe, regularne obcinanie paznokci.

U osób długo chorujących na cukrzycę częściej niż w populacji ogólnej występują choroby układu sercowo-naczyniowego. Należą do nich przede wszystkim: choroba niedokrwienna serca (mogąca skutkować zawałem serca), udar mózgu, niedokrwienie kończyn dolnych oraz nadciśnienie tętnicze. Związane jest to z faktem znacznego przyspieszenia rozwoju miażdżycy w naczyniach krwionośnych u chorych na cukrzycę.

Wyżej wymienione powikłania długotrwałej cukrzycy istotnie obniżają jakość życia pacjentów oraz przyczyniają się do przedwczesnych zgonów u tych chorych. Należy jednak mieć na uwadze, że powyższym stanom można zapobiegać, a sukces terapeutyczny w takim samym stopniu jak od lekarza diabetologa zależy również od silnej woli i motywacji pacjenta. Mimo iż cukrzyca na ten moment jest chorobą nieuleczalną, poprzez jej prawidłową kontrolę można w znacznym stopniu opóźnić wystąpienie groźnych powikłań.